YENİ GENEL HAVACILIK YÖNETMELİĞİ (SHY-6B) YÜRÜRLÜĞE GİRDİ

Bilgilendirme:

Mayıs 2013 tarihli bilgilendirme yazımızda, Genel Havacılık Yönetmeliği’nin (“Eski Yönetmelik”) 14 Mayıs 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığını ve yürürlüğe girdiğini bildirmiştik. Eski Yönetmelik, 24 Nisan 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yeni Genel Havacılık Yönetmeliği (“Yeni Yönetmelik”) tarafından ilga edilene dek yürürlükte kalmıştır.

Yeni Yönetmelik’in hükümleri, yalnızca bir istisna haricinde, hâlihazırda (24 Nisan 2020’den itibaren geçerli olmak üzere) yürürlükte olup (i) genel havacılık işletme ruhsatı almak için başvuracak gerçek ve tüzel kişilerde aranacak kriterler, (ii) işletme ruhsatı verilmesine dair esaslar ve (iii) genel havacılık ruhsatı almış işleticilerin (“İşleticiler”) faaliyetlerinde uymak zorunda olduğu usul ve standartlar bundan böyle Yeni Yönetmelik uyarınca belirlenecektir.

Ruhsatlandırma Süreci

Yeni Yönetmelik’in 6’ıncı maddesine göre;

Kompleks motorlu olmayan hava araçları ile yapılan ticari olmayan operasyonlar-NCO (B1),

Ticari özel operasyonlar- Ticari SPO (B2),

Eğitim faaliyetleri (B3),

Kompleks motorlu hava araçları ile yapılan ticari olmayan operasyonlar-NCC (B4),

Ticari olmayan özel operasyonlar-SPO (B5)

kapsamında faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilerin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden (“Genel Müdürlük”) izin almaları zorunludur.

Yukarıda bahsedilen “özel operasyonlar-SPO”, Yeni Yönetmelik’in 4’üncü maddesinde “hava aracının tarım, inşaat, fotoğrafçılık, haritacılık, havadan jeofizik araştırmalar, gözlem ve keşif, havadan reklam, bakım kontrol uçuşu gibi özel faaliyetler için kullanıldığı, ticari hava taşımacılığı dışındaki herhangi bir operasyon” olarak tanımlanmış ve 5’inci maddesinde örnekleme yoluyla aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

a) Akrobasi uçuşları-ABF,

b) Arama, kurtarma afet yardımı operasyonları,

c) Bilimsel araştırma uçuşları,

ç) Bulut tohumlama operasyonları,

d) Havadan fotoğraflama maksatlı yapılan uçuşlar,

e) Havadan haritalama, havadan jeofizik araştırma operasyonları,

f) Havadan kalibrasyon maksatlı yapılan uçuşlar,

g) Havadan medya maksatlı film, televizyon çekimleri için yapılan uçuşlar,

ğ) Havadan petrol, doğal gaz sızıntı, kaçak, gözetleme maksatlı yapılan uçuşlar,

h) Havadan reklam maksatlı yapılan uçuşlar,

ı) Havadan tarım maksatlı yapılan operasyonlar,

i) Havadan tel çekme işlemleri de dâhil olmak üzere yapılan inşaat işleri ve canlı enerji nakil hatlarına yapılan bakım, temizleme operasyonlar,

j) Havadan yapılan çığ madenciliği ve maden arama operasyonlar,

k) Havadan yapılan deniz mezar (Kül bırakma) operasyonlar,

l) Hayvan sürülerini gözlem, hayvan kurtarma uçuşları dâhil olmak üzere havadan yaban hayatını koruma maksatlı aşı bırakma operasyonları,

m) Helikopter ile harici yük operasyonları-HESLO,

n) Helikopter ile insanların harici yük olarak taşındığı operasyonlar-HEC,

o) Helikopter ile tetkik, ölçme operasyonları,

ö) Paraşüt atma operasyonları-PAR,

p) Planör çekme uçuşları,

r) Sansasyonel, aşırı akrobatik manevralar içeren, kişilerin yüksek G kuvvetlerini veya benzer hisleri deneyimlemesi maksatlı yapılan uçuşlar,

s) Yarışma, gösteri uçuşları gibi özel etkinliklerin havadan görüntülenmesi maksatlı yapılan uçuşlar.

Yukarıda sıralananların haricinde, bir faaliyetin özel operasyon kapsamında olup olmadığı değerlendirilirken, 5’inci maddenin ikinci fıkrasında yer alan aşağıdaki kriterler göz önüne alınacaktır.

Görev icabı hava aracı ile yüzeye yakın uçuşlar icra edilmesi,

Normal olmayan manevralar gerçekleştirilmesi,

Hava aracının manevra kabiliyetini etkileyen ve görevin icra edilmesi için özel teçhizatın gerekli olması,

Hava aracının manevra kabiliyetini etkileyen ya da zararlı maddelerin uçuş esnasında hava aracından atılması,

Harici yüklerin veya maddelerin çekilmesi veya kaldırılması,

Uçuş esnasında hava aracına kişilerin girmesi veya hava aracından kişilerin çıkması.

İşleticiler tarafından yapılacak olan başvurular Genel Müdürlük tarafından değerlendirilecektir. İşbu başvurulara ve lisans verme sürecine uygulanacak usul ve esaslar da yine Yeni Yönetmelik’te düzenlenmiştir.

Söz konusu izin Genel Müdürlük tarafından belirli şartlara ve süreye tabi olarak verebilecektir. Ancak, izin belgesi, milli güvenliğin veya kamu düzeninin tehlikeye girebileceği durumlarda ve Yeni Yönetmelik’te sayılan suçlardan hüküm giymiş gerçek veya tüzel kişilere verilmeyecektir.

İşleticilerde Aranacak Genel Nitelikler

İşleticilerde aranacak genel nitelikler Yeni Yönetmelik’in 12 ila 18’inci maddeleri arasında düzenlenmiştir. 12’inci maddenin ikinci fıkrasında, B2 kapsamında ruhsatlandırılan (Ticari özel operasyonlar- Ticari SPO) İşleticilerin bir takım ilave niteliklere sahip olması aranmış olup bunlardan bazıları şu şekildedir:

İşletici, bir sorumlu müdür ve organizasyonun sivil havacılık mevzuatına uygunluğunu ve sürekliliğini denetleyecek bir uyumluluk izleme ve emniyet sistemi yöneticisi görevlendirecektir.

İşletici aynı zamanda, uçuş işletme, yer işletme, uçuş eğitim, bakım ve güvenlik konularından sorumlu yöneticiler görevlendirir. Söz konusu personelde aranan nitelikler yine Yeni Yönetmelik’te detaylı bir biçimde öngörülmüştür.

Söz konusu yöneticilerin yeterlilikleri Genel Müdürlük tarafından incelenerek uygun görülmesi halinde onaylanır.

Yukarıdaki açıklamalarımıza ilave olarak, Eski Yönetmelik’te yer alan ve İşleticilerde bulunması istenen bazı genel nitelikler Yeni Yönetmelik’te de aynen benimsenmiştir. İşbu niteliklerden bazıları şu şekildedir:

İşleticiler, faaliyet göstereceği sahanın mahiyetine, büyüklüğüne ve çeşitliliğine göre yeterli sayıda ve nitelikte personeli bünyesinde bulundurmaktan ve faaliyet süresince muhafaza etmekten sorumludur.

İşleticilerin gerçek veya tüzel kişi kurucu ortakları ile tüzel kişiliğini temsile yetkili yöneticilerinin Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 18’inci maddesinde belirtilen suçlardan (hırsızlık, yağma, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, hileli iflas ve maddede sayılan diğer suçlardan) hüküm giymemiş olmaları gerekir.

İşletici, hissedarlarında yahut hissedar yapısında değişiklik olması durumunda en geç bir ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmek zorundadır.

Genel havacılık faaliyeti gerçekleştirecek gerçek kişilerin Türk vatandaşı olması aranmaktadır.

Genel havacılık faaliyeti gerçekleştirecek tüzel kişiler bakımından ise aşağıdaki şartların bir arada bulunması gerekmektedir:

- Hisselerin en az %51’inin nama yazılı olması,

- Tüzel kişiliği idare ve temsil etmeye yetkili olanların çoğunluğunun Türk vatandaşı olması,

- Şirket ana sözleşmesine göre çoğunluk hissenin Türk ortaklarda bulunması.

İşleticiler, ilgili yönetmeliklerde belirtilen sigorta yükümlülüklerini yerine getirmekten sorumludur.

İşleticiler Yeni Yönetmelik’te detayları belirtilen hava aracı teçhizatını, lisanslı personeli bulundurmak ve işletme el kitabını hazırlamakla yükümlüdür.

Genel Havacılık Faaliyeti

Diğer bir önemli değişiklik ise Yeni Yönetmelik’in 20’inci maddesiyle getirilmiştir. Bu maddenin ikinci fıkrası uyarınca Türkiye’de ticari özel operasyon faaliyetlerinin, ilgili ticari özel operasyon yapma yeterliliği bulunan birden fazla işletme ruhsatı sahibi işletici olması halinde, yabancı tescilli hava araçlarıyla yapılmasına müsaade edilmeyecektir.

Böylelikle, bu tip operasyonların yerli işletmeler tarafından yapılmasına öncelik verilmiş olunmaktadır. Şu husus önemlidir ki bu madde, yayım tarihinden 6 (altı) ay sonra yürürlüğe girecektir.

Çeşitli Hükümler

Yukarıdakilere ilave olarak, Eski Yönetmelik’te yer alan bazı hükümlerin Yeni Yönetmelik’te de yer aldığı görülmektedir. Örneğin, İşleticilerin ticari amaçla yolcu ve/veya yük taşımacılığı yapmasına halen izin verilmemektedir. Aksi tespit edildiği takdirde İşleticiler idari yaptırımlara tabi tutulacak ve işletme ruhsatları iptal edilecektir.

Başka bir örnek, İşleticilerin Yeni Yönetmelik’in 27’inci maddesinde yer alan şartların sağlanması halinde hava araçlarını bir seferde 15 (onbeş) günü geçmemek üzere üçüncü kişilere kiraya verebilecek olmasıdır.

Bunlarla birlikte, okurlarımızı mevcut durumlarını Yeni Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren en geç 1 (bir) yıl içerisinde Yeni Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirmek zorunda oldukları konusunda uyarmak isteriz. Zira bunun yerine getirilememesi halinde İşleticilerin işletme ruhsatları 6 (altı) ay süreyle askıya alınacak ve verilen süre sonunda gerekli koşulların sağlanamamış olması durumunda iptal edilecektir.

Son olarak, Yeni Yönetmeliğin 5’inci maddesi kapsamında zirai ilaçlama operasyonları özel operasyon olarak sınıflandırıldığından, mevcut zirai ilaçlama sertifikasına sahip işletmelerin genel havacılık işletmeciliği yapmak üzere işletme ruhsatı almaları gerekmektedir. Şu hususu da not etmek gerekir ki Yeni Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren 1 (bir) yıl sonra tüm zirai ilaçlama sertifikaları iptal olacaktır.

Sonuç

Eski Yönetmelik’te yer alan bazı usul ve esaslar Yeni Yönetmelik’te muhafaza edilmiş olmakla, Yeni Yönetmelik’le birlikte Türk genel havacılık sektörüne başlıca üç değişiklik getirilmiş olmaktadır:

Avrupa Birliği mevzuatına uyum ve 965/2012 sayılı Avrupa Komisyonu Mevzuatı gereklilikleri çerçevesinde ticari özel operasyonlar gerçekleştiren/gerçekleştirecek işletmelerin uyması gerekli prosedürel ve organizasyonel gereklilikler tanımlanmış ve detaylı bir biçimde belirtilmiştir. Böylelikle, işbu Yeni Yönetmelik ile İşleticilerin daha emniyetli uçuş operasyonları gerçekleştirilmesi ve faaliyetlerini daha sistematik ve kontrollü şekilde yürütmesi amaçlanmıştır.

Yerel işletmelere ticari özel operasyon faaliyetlerinin yürütülmesi bakımından ayrıcalık tanınmıştır. Böylelikle, sermayenin ülke içinde kalması amaçlanmıştır.