Bu yazı, Kovid-19 sürecine ilişkin yayımladığımız birçok bilgilendirme makalesinden yalnızca biridir. “Koronavirüse Hukuki Bir Bakış” sayfamıza ve diğer makalelerimize ulaşmak için buraya tıklayınız.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca hazırlanan Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”) 10 Mart 2021 tarihli ve 31419 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, Covid-19 salgını sebebiyle uzaktan çalışma sözleşmelerinin artması sonucunda uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işleri, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanmasını ve uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Bu yazımızda, Yönetmeliğin getirdiği düzenlemeleri okuyucularımıza özetleyeceğiz.
Kapsam
Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca uzaktan çalışanları ve bunların işverenlerini kapsamaktadır. Atıf yapılan maddede tanımlanan “uzaktan çalışma”, işçinin işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçlarıyla ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir. Bu yönden Yönetmelik, süreklilik unsurunun olmadığı ve geçici bir süre önlem olarak evden çalışma uygulanan işyerleri açısından uygulanmayacaktır.
Sözleşmenin Şekil ve İçeriği
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılmak zorundadır. Sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.
Çalışma Mekanının Düzenlenmesi
Gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanmalıdır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir.
Malzeme ve İş Araçlarının Temini ve Kullanımı
İş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmadıkça, uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilmelidir.
İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilmelidir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanmalıdır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi gerekmeyecektir.
Üretim Maliyetlerinin Karşılanması
İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde düzenlenmelidir.
Çalışma Süresinin Belirlenmesi
Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilmelidir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecektir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılmalıdır.
Verilerin Korunması
İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirmek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri almakla yükümlü tutulmuştur. Yönetmelik kişisel veriden bahsetmeyerek doğrudan “veri” ifadesini kullanmaktadır. Bu yönden bahsi geçen yükümlülükler, yalnızca kişisel verilerin korunması değil, işyeri faaliyetleri kapsamındaki her türlü verinin korunması açısından uygulanacaktır.
İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirlemelidir. Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uymasının zorunlu olduğu da açıkça düzenlenmiştir.
İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tedbirlerin Alınması
İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler
Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşça belirlenecektir.
Uzaktan Çalışmaya Geçiş
Yönetmelik, iş ilişkisinin doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceği veya hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesinin anlaşma ile uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebileceğini düzenlemiştir.
Uzaktan çalışmaya geçmek isteyen işçilerin bu taleplerini hangi usulde yapmaları gerektiği Yönetmelik’te düzenlenmiştir:
a) Talep yazılı olarak yapılacaktır.
b) Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilecektir. Bu süreçte, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılacaktır.
c) Sonuç 30 gün içinde işçiye, talebin yapıldığı usulle bildirilecektir.
d) Talebin kabul edilmesi halinde Yönetmelik’te belirtilen hususlara uygun şekilde sözleşme yapılacaktır.
Ayrıca Yönetmelik, uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayının aranmayacağını düzenlemektedir.
Konuya ilişkin her türlü sorunuz için bizimle corporate@ersoybilgehan.com adresi üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
